Ο μεγάλος ασκητής, ο χαριτόβρυτος και θεοφόρος Πατάπιος, το σέμνωμα των θεοειδών πατέρων και καύχημα των Γερανείων ορέων, γεννήθηκε στη χώρα που διαβρέχει ο Νείλος ποταμός , και μάλιστα στην πόλη Θήβα της Ανω Αιγύπτου. Οι γονείς του πλούσιοι, αλλά και πιστοί χριστιανοί, ανέθρεψαν το τέκνο, που ο καλός Θεός τους εμπιστεύθηκε, με χριστιανικές αρχές, σύνεση και σοφία.
Ενωρίς όμως, ο Πατάπιος αναχώρησε για την έρημο, για το φιλοσοφικό πανεπιστήμιο της μοναχικής και μοναδικής πολιτείας και αγωγής, που παρέχει το πτυχίο της ατελεύτητης χαράς και αγαλλιάσεως, της Βασιλείας των ουρανών. Εκεί, απερίσπαστος από τις βιοτικές μέριμνες και φροντίδες ο Πατάπιος επιδόθηκε ολοκληρωτικά στην αδιάλειπτη προσευχή, την νυχθήμερη άσκηση, τη σκληραγωγία και την αύξηση των αρετών με την νέκρωση των σαρκικών επιθυμιών. Ενώθηκε με το Θεό.
Ζούσε την ολοκλήρωση, που προϋποθέτει νέκρωση του χοϊκού φρονήματος και ζώωση της ψυχής, για να πετάξει σε σφαίρες υψηλές και να ενωθεί με το ακρότατο των εφετών, τον ίδιο μας τον Κύριο. Με αείρρυτα δάκρυα και ποταμούς ιδρώτων ο Πατάπιος καλλιέργησε το γεώργιο της ψυχής του κι έφερε πλούσια καρποφορία ταπεινώσεως , υπακοής , ακτημοσύνης και παρθενίας, καρπούς δηλαδή αρετών θεαρέστων και ψυχοτρόφων. Ο καλός μας Θεός δείχνοντας την ευαρέσκειά Του στον αγώνα του Παταπίου τον χαρίτωσε και του παραχώρησε τη δωρεά των ιάσεων.
Η φήμη της αγιότητος του Παταπίου σύντομα ξεπέρασε τα όρια της ερήμου και πλήθη πιστών συνέρεαν για να τον συμβουλευθούν, να ξεδιψάσουν στις πηγές των γάργαρων νουθεσιών του, να πάρουν την ευχή του και να ακούσουν τα θεόσοφα λόγια του, αφού είχε καταφέρει να κάνει την ένθεη σοφία σύνοικο της ζωής του. Ακόμη να τον παρακαλέσουν να μεσιτεύσει στον εύσπλαχνο και φιλάνθρωπο Κύριο για να θεραπευθούν από τα αλγεινά της σαρκός τους ασθενήματα.
Αυτός , όμως, που πράγματι σαν φιλέρημο στρουθίο ποθούσε την ησυχία και την κατά Χριστό μόνωση, και απέφευγε τη δόξα και την τιμή των ανθρώπων, κρυφά έφευγε για την Κωνσταντινούπολη , για να κτίσει εκεί την ασκητική φωλιά του και να συνεχίσει, άγνωστος μεταξύ αγνώστων , την ισάγγελη βιοτή του. Με δύο συνασκητές του ήταν αχώριστος. Δυό ασκητικές πατερικές οντότητες που ζούσαν, όπως και εκείνος, μόνο για το Χριστό, αφού είχαν γευθεί το γλυκύτατο μέλι της με Αυτόν επικοινωνίας και αναστροφής. Με το θείο Βάρα και το θεόφρονα Ραβουλά , που αμιλλώνταν στην πνευματική πρόοδο και στην αρετή , κατέλαβαν την περιοχή έξω από τα τείχη της βασιλίδος των πόλεων. Ο θεοφόρος Πατάπιος επέλεξε τη βορειότερη περιοχή, κοντά στις Βλαχέρνες, για να κτίσει την ασκητική του παλαίστρα.
Ως ησυχαστής ήθελε μόνος στο Χριστό να ομιλεί, αλλά και για λόγους παρηγορίας δεν ήθελε να απομακρυνθεί πολύ από τους δύο συνασκητές και φίλους του « εν Χριστώ » . Επειδή, όμως, « ου καίουσι τον λύχνον και τιθέασιν αυτόν υπό τον μόδιον, αλλ’ επί την λυχνίαν » ( Ματθ. Ε’ 15 ) ο Κύριός μας τον ταπεινό ασκητή Πατάπιο που έλαμπε από αρετές τον κατέστησε γνωστό στους ευσεβείς της πρωτεύουσας του Βυζαντίου. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα πλήθος μοναχών να συγκεντρωθεί δίπλα του και να συστηθεί η περίφημη μονή των Αιγυπτίων , της οποίας ο Όσιος Πατάπιος υπήρξε όχι μόνο δομήτορας, αλλά και αλάνθαστος πνευματικός καθοδηγητής.
Εδώ ο πράος και ταπεινός ασκητής έκανε τόσα θαύματα με τη χάρη του Θεού, που όλοι οι νοσούντες και δεινώς πάσχοντες της Κωνσταντινουπόλεως έτρεχαν σε αυτόν και εύρισκαν θεραπεία. Σε αυτή τη μονή ο όσιος Πατάπιος κοιμήθηκε τον ύπνο των δικαίων και παρέδωσε την αγία του ψυχή στα χέρια του αγαπημένου του Ιησού , που του αφθάρτισε το σκήνωμα και το κατέστησε αστείρευτη πηγή θαυμάτων. Λίγο αργότερα επέτρεψε ο Θεός να καταστραφεί η μονή των Αιγυπτίων και το ιερό λείψανο του οσίου Παταπίου μεταφέρθηκε για ασφάλεια από τον συνασκητή του , όσιο Βάρα, στη μονή του αγίου Ιωάννου της Πέτρας , που ο ίδιος είχε συστήσει. Η μονή αυτή βρισκόταν υπό την υψηλή προστασία των Παλαιολόγων και μάλιστα της αγίας Υπομονής, της μητέρας του τελευταίου αυτοκράτορος Κωνσταντίνου, του ηρωϊκού και θρυλικού εθνομάρτυρος της αλώσεως.
Μετά την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως ο Αγγελής Νοταράς , συγγενής των Παλαιολόγων , για να γλυτώσει το ιερό του Οσίου Παταπίου σκήνωμα από την μανία των απογόνων της Άγαρ, το μετέφερε στα Γεράνεια Όρη. Εκεί το έκρυψε σε δυσπρόσιτο σπήλαιο ,όπου βρέθηκε τυχαίως στις αρχές του αιώνος μας , το 1904. Γύρω από το σπήλαιο του ιερού λειψάνου συστήθηκε το 1952 κοινόβιο μοναζουσών, που φέρει το όνομα του οσίου Παταπίου. Ψυχή, δομήτορας και πνευματικός οδηγός του κοινοβίου είναι ο ακάματος και πολιός πρωτοσύγγελος της Ιεράς Μητροπόλεως Κορινθίας, αρχιμανδρίτης π. Νεκτάριος Μαρμαρηνός. Το μοναστήρι σήμερα αποτελεί πόλο έλξεως ευσεβοφρόνων που καταφεύγουν στον Άγιο για να λάβουν την ίαση ψυχών και σωμάτων και να πάρουν δύναμη δια το δρόμο της αρετής και της κατά Χριστό τελειώσεως. Εκτός τούτου, όμως, συντηρεί και γηροκομείο με τη χάρη του Οσίου. Επιτελεί έτσι ταυτόχρονα με την πνευματική πρόοδο και ολοκλήρωση των μοναζουσών και κοινωνικό έργο, με προσφορά στους κάμνοντες και ενδεείς της τρίτης ηλικίας.
